Son illərdə beynəlxalq münasibətlər sistemində baş verən dəyişikliklər, xüsusilə qlobal güc mərkəzlərinin transformasiyası və regional ittifaqların əhəmiyyətinin artması, Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) rolunu daha da aktuallaşdırır. Bu təşkilat təkcə mədəni və tarixi bağlara əsaslanan bir platforma deyil, həm də sürətlə güclənən iqtisadi, siyasi və geosiyasi aktor kimi formalaşmaqdadır.TDT-nin əsasını təşkil edən ölkələr – Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan (müşahidəçi) və Macarıstan (müşahidəçi) – ortaq dil, mədəniyyət, tarix və etnik köklərə sahib olmaqla yanaşı, müxtəlif strateji resurslara və coğrafi əhəmiyyətə malikdirlər. Bu dövlətlərin yerləşdiyi məkan — Avropa ilə Asiya arasında strateji körpü rolunu oynayır. Xüsusilə Orta Asiya regionu dünya enerji resurslarının mühüm hissəsinə sahib olmaqla yanaşı, Çin, Rusiya, İran və Hindistan kimi böyük güclərin maraq dairəsindədir.Bu kontekstdə Türk Dövlətləri Təşkilatının geosiyasi gücə çevrilməsi bir sıra faktorlarla əlaqədardır:Azərbaycanın təşəbbüsü və Türkiyənin dəstəyi ilə həyata keçirilən TANAP və TAP layihələri, həmçinin Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu kimi strateji nəqliyyat xətləri TDT ölkələrinin Avropa ilə Asiya arasında enerji və logistika körpüsünə çevrilməsinə imkan verir. Bu isə təşkilata iqtisadi güclə yanaşı, geosiyasi əhəmiyyət də qazandırır.TDT üzvü olan dövlətlər regional sabitlik və təhlükəsizlik məsələlərində ortaq mövqe sərgiləməyə başlayıblar. Xüsusilə Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanın əldə etdiyi uğur və Türk dövlətlərinin bu prosesdə göstərdiyi həmrəylik, təşkilatın siyasi birlik və qarşılıqlı dəstək potensialını nümayiş etdirdi.Qərbin və Rusiyanın təsir dairəsində dəyişikliklərin baş verdiyi bir dövrdə, Türk Dövlətləri Təşkilatı balanslaşdırıcı qüvvə kimi çıxış edir. Çinin “Bir kəmər – bir yol” təşəbbüsü ilə paralel olaraq TDT ölkələri öz aralarında inteqrasiyanı dərinləşdirərək alternativ marşrutlar formalaşdırır. Bu isə təşkilatın beynəlxalq sistemdə daha ciddi qəbul olunmasına gətirib çıxarır.Dil və mədəniyyət sahəsində görülən işlər – ortaq əlifba, media layihələri, təhsil mübadilələri və ortaq televiziya kanalları – Türk xalqları arasında mənəvi bağları möhkəmləndirir. Bu, milli kimliyin möhkəmləndirilməsi ilə yanaşı, “Türk dünyası” anlayışını real siyasi məzmuna çevirir.Türk Dövlətləri Təşkilatı artıq yalnız mədəni və tarixi birliyə əsaslanan platforma deyil, enerji, təhlükəsizlik, ticarət və diplomatik sahələrdə strateji qərarların qəbul olunduğu geosiyasi mərkəzə çevrilməkdədir. Bu inkişaf prosesində Azərbaycanın təşəbbüskarlığı və Türkiyənin qlobal aktor kimi rolu həlledici əhəmiyyət daşıyır. Dünya siyasi arenasında çoxqütblülüyün gücləndiyi bir şəraitdə, TDT üzvü olan dövlətlər arasında inteqrasiya daha da dərinləşəcəksə, bu təşkilat XXI əsrin əsas regional güc mərkəzlərindən biri kimi mövqelərini möhkəmləndirəcəkdir.
Günel Nəsibova
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
