Novruz Bayramı, yazın başlanğıcını simvolizə edən, qədim tarixə və zəngin mədəniyyətə sahib bir bayramdır. Bu bayram, xüsusilə Azərbaycan, İran, Türkmənistan, Qazaxıstan, Özbəkistan və digər Türk dünyası ölkələrində geniş şəkildə qeyd edilir. Novruz, “yeni gün” deməkdir və hər il 20-21 mart tarixində günəşin ekvatora düşməsi ilə bağlıdır. Bu bayramın kökləri çox qədim dövrlərə, Zərdüştlük dininə və digər qədim ənənələrə dayanır. Novruz Bayramı, sadəcə təbiətin canlanmasını deyil, həm də insanların həyatında yeni bir dövrün başlanmasını qeyd edir. Bu, həmçinin sevinc, dostluq və birliyin rəmzidir. İnsanlar bu bayramı ailəvi və icma səviyyəsində böyük bir coşqu ilə qeyd edirlər. Bayramın əsas simvollarından biri olan “Novruz süfrəsi” xüsusi olaraq hazırlanır. Süfrə üzərində müxtəlif nemətlər, xüsusən də təbiətin məhsullarından hazırlanan yeməklər yer alır. Bu yeməklər arasında sumax, qatıq, xörək, paxlava, şəkərbura və digər milli təamlar var. Novruz Bayramının əsas hissələrindən biri də hazırlıqlardır. Bayram öncəsi insanlar evlərini təmizləyir, köhnə əşyaları atır, yeni paltarlar alır və əzizlərinə hədiyyələr təqdim edirlər. Bu, təkcə fiziki təmizlik deyil, həm də ruhani təmizliyi simvolizə edir. Bayramın simvollarından biri olan “səməni” də Novruz süfrəsində mütləq olmalıdır. Səməni, buğdanın cücərməsi ilə hazırlanır və bolluq, bərəkət və təzə başlanğıcların rəmzi hesab olunur. Novruz Bayramı, həmçinin təbiətlə, xüsusən də kənd təsərrüfatı ilə sıx əlaqəlidir. Çünki bayramın qeyd edilməsi, insanların təbiətin yenidən doğuşunu və bolluq dövrünün başlanmasını qeyd etməsidir. Bu dövrün gəlişi, kənd yerlərində məhsul yığımı və əkinçilik işləri ilə bağlı mühüm əhəmiyyət daşıyır. Yaxınlaşan isti hava, kənd təsərrüfatı işlərinin başlanmasını bildirir və bu səbəbdən Novruzun bu cür böyük bir təsirə sahib olması təbiətin və insanın qarşılıqlı münasibətlərini ortaya qoyur. Bununla yanaşı, Novruz Bayramı, müxtəlif ənənə və mərasimlərlə zəngindir. Bayramın ilk günündə insanlar yaşıl çəmənlərdə bayram etmək, üzüklər atmaq və müxtəlif oyunlar oynamaq adətini davam etdirirlər. Həmçinin, Novruzda yanğınlar yandırmaq da ənənəvi bir məşğuliyyətdir. Yanğınlar, həm yeni ilin, həm də yeni həyatın başlanğıcını simvolizə edir. Ənənəyə görə, bu bayramda evlərə qonaqlar gəlir və bütün gün boyunca müxtəlif mərasimlər, şənliklər təşkil edilir. Novruz Bayramı həm də milli və mədəni birliyin, qarşılıqlı hörmətin, dostluğun və sülhün təntənəsidir. Bu bayramın qeyd olunması, ölkələr və xalqlar arasında mədəni əlaqələrin möhkəmlənməsinə, xalq arasında qarşılıqlı anlayışın inkişafına kömək edir. Azərbaycanın UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısında yer alması, bu bayramın dünya miqyasında əhəmiyyətini bir daha təsdiq edir. Sonuç olaraq, Novruz Bayramı, yalnız bir təbiət hadisəsi deyil, həm də dərin mənəvi və sosial bir əhəmiyyətə sahibdir. İnsanların ruhani təravət tapdığı, ailə və dostlarla bir araya gəldiyi, qədim ənənələrin yaşandığı bu bayram, həm də mədəni mirasımızın əhəmiyyətini qeyd etməyin gözəl bir yoludur. Novruz, bir yenilik, yeni başlanğıclar və ümid dolu bir dövrün müjdəsidir.
Nəsibova Günel,
Yap-ın gənc fəalı
