Azərbaycanın müasir tarixində mühüm rol oynamış Ulu Öndər Heydər Əliyev, həm sovet dövründə, həm də müstəqillikdən sonra ölkənin siyasi, iqtisadi və sosial sabitliyinin təmin olunmasında əvəzsiz xidmətlər göstərmişdir. Onun hakimiyyətdə olduğu dövrlərdə Azərbaycan böyük sınaqlardan çıxaraq sabitlik, inkişaf və beynəlxalq nüfuz baxımından mühüm mərhələləri uğurla keçmişdir. Lakin onun siyasi hakimiyyətdən getməsi – xüsusilə də 2003-cü ildə səhhəti ilə əlaqədar fəal siyasətdən çəkilməsi – ölkədə müəyyən boşluqlar və problemlər yaratdı. 1993-cü ildə xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıdan Heydər Əliyev qısa zamanda ölkədəki vətəndaş müharibəsi təhlükəsinin qarşısını aldı, ordu quruculuğuna başladı, hüquqi və siyasi sabitliyi təmin etdi. Onun rəhbərliyi ilə ölkə iqtisadi çöküşdən çıxmağa başladı. “Əsrin müqaviləsi” kimi tanınan neft sazişi imzalandı və xarici sərmayələr ölkəyə cəlb edildi. Bu, Azərbaycanın beynəlxalq enerji bazarına çıxışını təmin etdi.Lakin Ulu Öndərin hakimiyyətdən getməsindən sonra yaranan dövr keçid mərhələsi kimi qiymətləndirilə bilər. Hər nə qədər Heydər Əliyev öz siyasi xəttini davam etdirəcək lideri – cənab İlham Əliyevi irəli sürsə də, bu dəyişiklik müəyyən daxili və xarici təzyiqlərə səbəb oldu. Bu dövrdə bir sıra sahələrdə problemlər özünü göstərməyə başladı. İlk növbədə, dövlət idarəçiliyində təcrübəsiz kadrların yer alması idarəetmədə qeyri-müəyyənliklər yaratdı. Əhalinin bir qismi yeni siyasi komandanın ölkəni Heydər Əliyev qədər uğurla idarə edə biləcəyindən narahat idi. Dövlət aparatında rüşvətxorluq və korrupsiya halları artmağa başladı. Bu da əhalinin sosial rifahına və dövlətə olan inamına mənfi təsir göstərdi.Digər tərəfdən, ölkədə söz və mətbuat azadlığı məsələsində geriləmələr qeydə alındı. Heydər Əliyevin dövründə sərt olsa da, müəyyən sərbəstlik imkanları tanınan mətbuat, bu dövrdə daha çox təzyiqlərlə üzləşdi. Müstəqil jurnalistlər və müxalifət fəalları müxtəlif formada təzyiqlərə məruz qaldı. Bu isə cəmiyyət daxilində narazılıqların artmasına gətirib çıxardı.İqtisadi sahədə də bir sıra çətinliklər yaşandı. Neft gəlirlərinə əsaslanan iqtisadi model uzunmüddətli dayanıqlı inkişaf üçün yetərli deyildi. Regionlararası bərabər inkişaf təmin olunmadı, nəticədə paytaxtla bölgələr arasında sosial-iqtisadi fərqlər artdı. Gənclərin işsizlik problemi, təhsil və səhiyyə sahələrində keyfiyyətli xidmət çatışmazlığı kimi problemlər özünü göstərdi.Bundan əlavə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı danışıqlarda da durğunluq yaşandı. Beynəlxalq vasitəçilərlə aparılan sülh danışıqları nəticə vermir, status-kvo davam edirdi. Bu isə xalq arasında ümidsizlik yaradırdı. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Heydər Əliyevin yaratdığı siyasi məktəb və dövlətçilik ənənələri yeni dövrdə də müəyyən qədər qorunub saxlandı. Onun strateji xətti, xüsusilə müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi və beynəlxalq siyasətdə balanslı yanaşma prinsipi sonrakı illərdə də rəhbər tutuldu. Nəticə etibarilə, Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətdən getməsi ilə Azərbaycanda müəyyən boşluqlar və çətinliklər meydana gəlsə də, onun qoyduğu möhkəm təməl və idarəçilik prinsipləri ölkənin sonrakı inkişafı üçün mühüm dayaq rolunu oynadı. Bu dövr həm çətinliklərin, həm də yeni imkanların ortaya çıxdığı, keçid mərhələsi kimi tarixə düşdü.
Günel Nəsibova,
Yeni Azərbaycan Partiyası,məsləhətçi
