Pandemiyanın dünya iqtisadiyyatına vurduğu zərərlərin qlobal vəziyyəti
COVID-19 pandemiyası təkcə ictimai səhiyyə böhranı kimi deyil, həm də yoxsulluğa, o cümlədən uşaq yoxsulluğuna təsirinə görə sosial-iqtisadi böhran kimi əsl çağırışa çevrilib. COVID-19 həmçinin ölkələrin Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq qabiliyyətini təhdid edir. Qıt resurslardan maksimum fayda əldə etmək üçün istifadəni təmin etmək və ehtiyacı olanlara çatmaq üçün COVID-19-un yoxsulluğa necə təsir edəcəyi və hansı əhalinin daha çox həssas olacağı barədə məlumatların olması vacibdir. Təhlillər göstərir ki, hər iki ssenari üzrə COVID-19 karantin tədbirləri nəticəsində yoxsulluğun səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə artacaq və uşaq yoxsulluğu daha da kəskin şəkildə artacaq. Ümumiyyətlə, COVID-19-un sosial-iqtisadi təsiri baxımından ən həssas ailələr gəlirlərini şaxələndirə bilməyən ailələrdir. Həm valideynləri, həm də çoxnəsilli ailələr bir ailə üzvünün gəlirinin azalması və ya itirilməsini digər ailə üzvləri tərəfindən saxlanılan gəlir və ya sosial yardımla 18 kompensasiya etmək ehtimalı daha yüksəkdir. Digər tərəfdən, aşağıdakı kateqoriyalar vahid gəlir mənbəyindən daha çox asılıdır və COVID-19 nəticəsində yoxsullaşma ehtimalı daha yüksəkdir: uşaqları olan tək valideynlər, 3 yaşınadək uşağı olan ailələr və 65 yaşdan yuxarı tək təqaüdçülər o cümlədən ənənəvi olaraq ən yüksək yoxsulluq səviyyəsinə malik üç və daha çox uşağı olan ailələr. Beləliklə, COVID-19-un təsirlərinin azaldılmasına yönəlmiş sosial müdafiə tədbirləri hərtərəfli olmalı və hazırda Sosial Müdafiə Nazirliyi və digər sahə nazirliklərində mövcud olan alət və proqramlardan istifadəni nəzərdə tutmalıdır. Kateqoriyaya əsaslanan yanaşmadan istifadə etmək əvəzinə, ən həssas kateqoriyaları əhatə etmək üçün həm universal, həm də məqsədyönlü bir neçə alət və proqramın birləşməsindən istifadə edilməlidir. Pandemiyanın dünya iqtisadiyyatına göstərdiyi mənfi təsirlər nəticəsində şirkətlər fəaliyyətlərini azaltmaq məcburiyyətində qaldı, səlahiyyətlilər qurbanlara yardım xərclərini artırdılar. Koronavirus pandemiyasının baş verməsi dünya iqtisadiyyatının, ticarət həcminin və əmtəə qiymətlərinin azalmasına və yeni bazar iqtisadiyyatlarından kapitalın çıxmasına səbəb oldu.
Orxan Abdullazadə,
YAP-ın gənc fəalı
