Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini bərpa etdiyi ilk illərdən etibarən milli maraqlara əsaslanan, balanslaşdırılmış və çoxşaxəli xarici siyasət xətti formalaşdırmışdır. Bu siyasət ölkənin geosiyasi mövqeyi, iqtisadi potensialı, təhlükəsizlik çağırışları və beynəlxalq münasibətlər sisteminin dinamikası nəzərə alınmaqla qurulmuşdur. Müasir dövrdə Azərbaycan dünyada etibarlı tərəfdaş, regional sabitliyin təminatçısı və müstəqil siyasət yürüdən dövlət kimi tanınır. Bu, uzun illər ərzində məqsədyönlü şəkildə müəyyən edilmiş xarici siyasət prioritetlərinin nəticəsidir.
Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas sütunu dövlət suverenliyinin, ərazi bütövlüyünün və milli maraqların qorunmasıdır. Ölkə heç bir hərbi-siyasi blokda iştirak etmədən, balanslaşdırılmış siyasət yürüdərək həm regional, həm də qlobal güc mərkəzləri ilə qarşılıqlı hörmət və bərabər hüquqlar əsasında əməkdaşlıq edir. Bu müstəqil xətt Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə öz sözünü sərbəst şəkildə deməsinə imkan yaradır.
Cənubi Qafqaz regionu geosiyasi ziddiyyətlərlə zəngin olsa da, Azərbaycan hər zaman sülhə, sabitliyə və qarşılıqlı əməkdaşlığa üstünlük vermişdir. Ermənistan–Azərbaycan münaqişəsinin tarixi ədalət və beynəlxalq hüquq əsasında həll edilməsi ölkənin uzun illər dəyişməyən prioritetlərindən biri olmuş və 2020-ci ildə ərazi bütövlüyünün təmin olunması bu istiqamətdə dönüş nöqtəsi yaratmışdır. Hazırda Azərbaycan regionda davamlı sülhün qurulması üçün yeni nəqliyyat-kommunikasiya layihələri və əməkdaşlıq platformaları təşəbbüs edir.
Azərbaycanın xarici siyasətində enerji diplomatiyası xüsusi yer tutur. Xəzər hövzəsinin enerji resurslarının dünya bazarlarına təhlükəsiz və şaxələndirilmiş şəkildə çatdırılması ölkənin beynəlxalq nüfuzunu daha da artırmışdır. “Əsrin müqaviləsi”, Bakı–Tbilisi–Ceyhan, Bakı–Tbilisi–Ərzurum, TANAP və TAP kimi strateji layihələr Azərbaycanın həm region, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm tərəfdaş olduğunu göstərir. Bu layihələr ölkənin iqtisadi inkişafına və beynəlxalq siyasi çəkisinə ciddi təsir göstərmişdir.
Azərbaycan 2011-ci ildən Qoşulmama Hərəkatının üzvüdür və 2019–2023-cü illərdə quruma sədrlik edərək qlobal miqyasda fəal diplomatik rol oynamışdır. Bu, ölkənin müstəqil siyasətinə və beynəlxalq münasibətlərdə tarazlı yanaşmasına uyğun olaraq multilateralizmə sadiqliyini nümayiş etdirir. Azərbaycan BMT, ATƏT, Avropa Şurası və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə əməkdaşlığı da davamlı şəkildə genişləndirir.
Azərbaycan Şərqlə Qərb, Şimalla Cənub arasında strateji körpü rolunu oynayır. Bu üstünlük ölkənin xarici siyasətində nəqliyyat və tranzit imkanlarının inkişafını prioritetə çevirib. Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu, Şimal–Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi, Orta Dəhliz kimi layihələr Azərbaycanın regionda mühüm logistik mərkəzə çevrilməsini təmin edir. Bu isə iqtisadi tərəfdaşlığın genişlənməsinə şərait yaradır.
Azərbaycan humanitar sahədə də özünü fəal iştirakçı kimi göstərir. Bakı Humanitar Forumu, mədəniyyətlərarası dialoqa həsr olunmuş beynəlxalq tədbirlər və qlobal humanitar təşəbbüslər ölkənin tolerantlıq modelini dünyaya təqdim edir. Bu fəaliyyət Azərbaycanın “yumşaq gücünün” formalaşmasına və beynəlxalq imicinin möhkəmlənməsinə xidmət edir. Azərbaycan öz xarici siyasət prioritetlərini çoxdan müəyyən edib və bu prioritetlər dövlətçilik maraqlarına, regional reallıqlara və qlobal çağırışlara uyğun şəkildə ardıcıl olaraq həyata keçirilir. Müstəqil, balanslaşdırılmış, praqmatik və dəyərlərə əsaslanan diplomatiya sayəsində ölkə həm regionda, həm də qlobal səviyyədə etibarlı tərəfdaş kimi möhkəm mövqeyə sahib olmuşdur.
Mətanət Cəfərova,
Yeni Azərbaycan Partiyası, məsləhətçi
