Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki mövqeyinin güclənməsi və dünya miqyasında önəmli təşəbbüslərdə iştirak etməsi, ölkəmizin xarici siyasətinin prioritetlərini müəyyən edən mühüm amillərdən biridir. Bu mənada, 2024-cü ilin sonunda Azərbaycanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İqlim Dəyişikliyi Konvensiyasına (COP) tərəfdaş ölkə olaraq ev sahibliyi etməsi, həm ölkəmizin diplomatik və ekoloji sahələrdəki fəaliyyətlərini möhkəmləndirəcək, həm də kiçik ada dövlətləri ilə münasibətlərimizin yeni və yüksək bir səviyyəyə qalxmasına imkan yaradacaq. Bu məqalədə, COP 29-un Azərbaycan üçün əhəmiyyəti və kiçik ada dövlətləri ilə əlaqələrin inkişafı məsələsi geniş şəkildə təhlil ediləcəkdir.
Kiçik ada dövlətləri, qlobal istiləşmənin və dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində xüsusilə həssas vəziyyətdə olan ölkələrdir. Onlar, iqlim dəyişikliyinin ən çox təsir etdiyi bölgələrdə yerləşir və bunun nəticəsində təbii fəlakətlərdən ən çox zərər çəkən dövlətlərdir. Bu səbəbdən, kiçik ada dövlətləri iqlim siyasətinin qlobal səviyyədə daha da möhkəmlənməsini və daha əhatəli tədbirlərin görülməsini tələb edirlər.
Azərbaycanın bu mövzudakı rolu, yalnız özünün ekoloji siyasətini həyata keçirmək deyil, həm də dünya miqyasında kiçik ada dövlətlərinin səsi olmağını təmin etməkdir. Azərbaycan, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparan ölkələrə həm bilik, həm də təcrübə paylaşmaq, müxtəlif ekoloji təşəbbüslərə qoşulmaq və bu ölkələrin çağırışlarını beynəlxalq aləmdə səsləndirmək istiqamətində fəal bir tərəfdaş kimi çıxış edəcəkdir.
Azərbaycan, kiçik ada dövlətləri ilə birgə iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmaq üçün bir sıra təşəbbüsləri həyata keçirə bilər. Bu, təbii fəlakətlərin qarşısının alınması və adaptasiya metodlarının inkişaf etdirilməsi kimi məsələləri əhatə edə bilər. Kiçik ada dövlətləri, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi və ekstremal hava şəraitindən ən çox təsirlənən ölkələrdir. Bu səbəbdən, Azərbaycanın bu ölkələrlə təcrübə mübadiləsi etməsi və qarşılıqlı ekoloji layihələrdə iştirak etməsi daha sıx əməkdaşlığa gətirib çıxara bilər.
Azərbaycan, bu dövlətlərin səsini dünyaya çatdırmaq, onların məsələlərini və tələblərini müvafiq platformalarda irəli sürmək üçün mühüm bir rol oynaya bilər. Bu diplomatik fəaliyyətlər, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu daha da möhkəmləndirəcək və kiçik ada dövlətləri ilə qarşılıqlı hörmət və etimadı artıracaq.Kiçik ada dövlətləri, adətən, iqtisadi baxımdan kiçik və məhdud resurslara malikdirlər. Azərbaycan, bu dövlətlərə investisiya, ticarət və texnoloji dəstək verə bilər. Məsələn, Azərbaycanın enerji sektoru, kiçik ada dövlətlərinin inkişafı üçün bir çox imkanlar təqdim edə bilər. Azərbaycanın təbii qaz və neft sahəsindəki təcrübəsi, kiçik ada dövlətlərinin enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə kömək edə bilər. Eyni zamanda, Azərbaycan, bu ölkələrlə turizm, kənd təsərrüfatı və infrastruktura dair layihələrdə də əməkdaşlıq edə bilər.Kiçik ada dövlətləri, adətən, iqtisadi baxımdan kiçik və məhdud resurslara malikdirlər. Azərbaycan, bu dövlətlərə investisiya, ticarət və texnoloji dəstək verə bilər. Məsələn, Azərbaycanın enerji sektoru, kiçik ada dövlətlərinin inkişafı üçün bir çox imkanlar təqdim edə bilər. Azərbaycanın təbii qaz və neft sahəsindəki təcrübəsi, kiçik ada dövlətlərinin enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə kömək edə bilər. Eyni zamanda, Azərbaycan, bu ölkələrlə turizm, kənd təsərrüfatı və infrastruktura dair layihələrdə də əməkdaşlıq edə bilər.Kiçik ada dövlətləri, adətən, iqtisadi baxımdan kiçik və məhdud resurslara malikdirlər. Azərbaycan, bu dövlətlərə investisiya, ticarət və texnoloji dəstək verə bilər. Məsələn, Azərbaycanın enerji sektoru, kiçik ada dövlətlərinin inkişafı üçün bir çox imkanlar təqdim edə bilər. Azərbaycanın təbii qaz və neft sahəsindəki təcrübəsi, kiçik ada dövlətlərinin enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə kömək edə bilər. Eyni zamanda, Azərbaycan, bu ölkələrlə turizm, kənd təsərrüfatı və infrastruktura dair layihələrdə də əməkdaşlıq edə bilər.
Kiçik ada dövlətləri, adətən, iqtisadi baxımdan kiçik və məhdud resurslara malikdirlər. Azərbaycan, bu dövlətlərə investisiya, ticarət və texnoloji dəstək verə bilər. Məsələn, Azərbaycanın enerji sektoru, kiçik ada dövlətlərinin inkişafı üçün bir çox imkanlar təqdim edə bilər. Azərbaycanın təbii qaz və neft sahəsindəki təcrübəsi, kiçik ada dövlətlərinin enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə kömək edə bilər. Eyni zamanda, Azərbaycan, bu ölkələrlə turizm, kənd təsərrüfatı və infrastruktura dair layihələrdə də əməkdaşlıq edə bilər.
Humanitar yardım göndərməklə onların qarşılaşdıqları təbii fəlakətlərin nəticələrini yüngülləşdirmək üçün dəstəyi artırmağa davam edə bilər. COP 29, bu məsələnin müzakirəsi və daha geniş humanitar təşəbbüslərin həyata keçirilməsi üçün yaxşı bir fürsət təqdim edir.
Azərbaycanın COP 29-a ev sahibliyi etməsi, yalnız iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə töhfə vermək deyil, həm də kiçik ada dövlətləri ilə münasibətlərini yeni bir səviyyəyə qaldırmaq üçün əvəzsiz bir fürsətdir. Bu tədbir, Azərbaycanın beynəlxalq arenada humanitar və ekoloji məsələlərdə daha fəal bir rol oynamasına imkan verəcək və kiçik ada dövlətlərinin çağırışlarına daha çox diqqət yetirilməsini təmin edəcəkdir. Kiçik ada dövlətləri ilə əməkdaşlıq, həmçinin Azərbaycanın qlobal səviyyədə humanitar və iqtisadi inkişaf sahələrində də daha güclü əlaqələr qurmasına şərait yaradacaq. COP 29, bu əməkdaşlığın bir simvolu və həmrəylik nümayişi olaraq tarixə keçəcəkdir.
Mətanət Cəfərova,
YAP – nın fəalı
