2025-ci ilin sentyabr ayının 30-da Prezident İlham Əliyevin İtaliya Respublikasının Prezidenti Sercio Mattarellanı qəbul etməsi Azərbaycan-İtaliya münasibətlərinin dinamik inkişafında mühüm mərhələ kimi qiymətləndirilir. Bu görüş həm siyasi, həm iqtisadi, həm də mədəni-humanitar sahələrdə əməkdaşlığın dərinləşdiyini göstərməklə yanaşı, Avropa ilə Cənubi Qafqaz arasında körpü rolunu oynayan Azərbaycanın geosiyasi əhəmiyyətini bir daha təsdiqlədi.
Prezident İlham Əliyev mətbuata verdiyi bəyanatda vurğuladı ki, Azərbaycan və İtaliya arasında əlaqələr strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib və bu münasibətlərin əsasında qarşılıqlı hörmət, etimad və səmərəli əməkdaşlıq prinsipləri dayanır. 2014 və 2020-ci illərdə imzalanan strateji tərəfdaşlıq bəyannamələri bu münasibətlərin institusional əsasını qoydu və nəticədə iki ölkə arasında çoxşaxəli əməkdaşlıq sistemi formalaşdı.
Görüş zamanı əsas diqqət enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat-kommunikasiya xətləri, yaşıl enerji layihələri, sənaye kooperasiyası və mədəni mübadilələrə yönəldildi. Prezident İlham Əliyev İtaliyanın Azərbaycanın ən böyük ticarət tərəfdaşlarından biri olduğunu, xüsusilə enerji sektorunda – neft, qaz və alternativ enerji sahələrində birgə layihələrin həyata keçirildiyini qeyd etdi.
Bu kontekstdə TAP (Trans-Adriatik Qaz Kəməri) layihəsinin Avropanın enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfə xüsusi vurğulandı. TAP vasitəsilə Azərbaycan qazının Avropaya nəqli təkcə iqtisadi deyil, həm də geosiyasi sabitlik baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Eyni zamanda, Prezident Mattarella Azərbaycanın Avropanın etibarlı enerji tərəfdaşı kimi rolunu yüksək qiymətləndirərək, bu münasibətlərin qarşılıqlı fayda əsasında davam etdirilməsinin vacibliyini bildirdi.
Görüşdə postmünaqişə dövründə Azərbaycanın bərpa və yenidənqurma siyasətinə, xüsusilə azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən “ağıllı şəhər” və “yaşıl enerji zonası” layihələrinə İtaliya şirkətlərinin aktiv iştirak etdiyi qeyd olundu. Bu, İtaliyanın regionda dayanıqlı inkişaf prosesinə verdiyi töhfəni nümayiş etdirir.
Bundan başqa, humanitar və təhsil sahələrində əlaqələrin genişləndirilməsi də müzakirə mövzusu oldu. Bakıdakı ADA Universiteti ilə İtaliyanın müxtəlif ali təhsil müəssisələri arasında birgə proqramlar, mədəniyyət və incəsənət tədbirləri, memarlıq və restavrasiya sahəsində əməkdaşlıq layihələri Azərbaycan-İtaliya münasibətlərinin humanitar aspektini gücləndirir.
Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, Azərbaycan və İtaliya xalqları arasında dostluq münasibətləri uzunmüddətli tarixi əlaqələrə söykənir və bu əlaqələr hər iki xalqın qarşılıqlı maraqlarına xidmət edir. Görüşün siyasi əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, o, təkcə ikitərəfli münasibətlərin inkişafına deyil, həm də Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında tərəfdaşlıq formatının genişlənməsinə təsir göstərir.
Azərbaycan regional sabitlik və əməkdaşlığın təşviqində mühüm rol oynayır, bu isə İtaliyanın Cənubi Qafqaz siyasətində Bakıya strateji tərəfdaş kimi baxmasına gətirib çıxarır. Enerji diplomatiyasından əlavə, tərəflər iqlim dəyişikliyi, bərpa olunan enerji və ədalətli keçid məsələlərinə də toxundular.
Azərbaycanın 2024-cü ildə BMT-nin COP29 iqlim konfransına ev sahibliyi etməsi İtaliya tərəfindən yüksək qiymətləndirildi və bu istiqamətdə əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi razılaşdırıldı. Prezident İlham Əliyev qeyd etdi ki, Azərbaycanın enerji siyasətinin əsas məqsədi təkcə enerji ixracı deyil, həm də bərpa olunan enerji istehsalında regional liderə çevrilməkdir.
Bu baxımdan, İtaliya ilə birgə həyata keçirilən külək və günəş enerjisi layihələri gələcəkdə iki ölkə arasında yaşıl enerji sahəsində strateji tərəfdaşlığın əsas istiqamətlərindən biri olacaq. Görüş həmçinin Azərbaycanın müstəqil və balanslaşdırılmış xarici siyasət kursunun bariz nümunəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Cənab Prezident çıxışında vurğuladı ki, Azərbaycan heç bir blok və ya ittifaqın tərkibində olmadan, milli maraqlara əsaslanan xarici siyasət həyata keçirir və bu siyasətin mərkəzində qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq dayanır. Bu prinsipial mövqe İtaliya kimi Avropa dövlətləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilir, çünki Azərbaycan bu siyasəti ilə regionda sabitlik və tərəfdaşlıq mühitinin formalaşmasına mühüm töhfə verir.
Beləliklə, Cənab Prezident və Prezident Mattarellanın görüşü yalnız ikitərəfli münasibətlərin deyil, həm də Avropa ilə Cənubi Qafqaz arasında siyasi, iqtisadi və enerji əlaqələrinin dərinləşməsinin mühüm mərhələsini təşkil etdi.
Sahil Əliyev,
Yeni Azərbaycan Partiyası, məsləhətçi
